Mevlana ve Etrafındakiler

Çevirisi sunulan bu eser büyük insan, şair ve mutasavvıf Mevlânâ Celâleddin Rûmî (ölümü 1273) ve etrafındakiler hakkında yazılmış en önemli kaynaklardan biridir. Yazarı Sipehsâlâr, kumandan unvanıyla tanınmış Ferîdûn bin Ahmed [Ahmed oğlu Ferîdûn] olup, eserini dostlarından birinin isteği üzerine yazmaya başlamış, ancak bitiremeden öldüğü için eser başkaları tarafından tamamlamıştır. Eserde Hazreti Mevlânâ’nın soyu ve özellikle babası Sultan Veled Hazretleri hakkında bilgiler verilmekte, Hazreti Pîr’in hocası, yolu ve kerametleri anlatılmaktadır. Halifeleri, dostları, müritlerinin ileri gelenleri ve Şemseddin Tebrizî hakkında da bilgiler içeren eserde keramet, sema, aşk, vecd, tevhid, ittihad, havf, reca gibi tasavvufî konular da açıklanmaktadır.
Sipehsâlâr’ın risalesinin elyazmaları yüzyılları aşarak varlığını korumuş, önce 1319 (1901) yılında Hindistan, Cawnpore’da, ardından da Sa’îd Nefisî tarafından 1325 (1947) yılında Tahran’da basılmıştır. Bu iki baskı da bilimsel bir çalışma olmaktan uzaktır. Yine bu risalenin, ilki 1331 (1912) yılında Ahmed Avnî Konuk tarafından Menâkıb-i Hazret-i Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî adıyla, diğeri de yine aynı yılda Midhat Buharî-i Hüsâmî tarafından Tercüme-i Sipehsalar be Menâkıb-i Hüdavendigâr adıyla ve Arap harfleriyle yapılmış iki Türkçe çevirisi vardır. Ama ne yazık ki her iki çeviri de eserin sağlam el yazmalarına dayanmamaktadır.